فرهاد میثمی

فرهاد میثمی (متولد ۲۶ آبان ۱۳۴۸) پزشک، معلم و فعال مدنی خشونت پرهیز است. او در دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد شمسی مدیرمسئول مؤسسه فرهنگی-انتشاراتی اندیشه‌سازان بود.^[۱] او در سال ۱۳۸۴ مؤسسه اندیشه‌سازان را تعطیل کرد تا وقت خود را صرف مطالعه و فعالیت‌های مدنی نماید.^[۲] او در تاریخ ۹ مرداد ۱۳۹۷ در کتابخانه خانگی خود بازداشت و به زندان اوین منتقل شد.^[۳][۱] اتهام اصلی او در اختیار داشتن پیکسل‌های (بج‌سینه) اعتراض به حجاب اجباری اعلام شده‌است.^[۴][۵] او از روز ۱۰ مرداد ۱۳۹۷ در اعتراض به روند ناعادلانه بازداشتش، به‌ویژه در اعتراض به اتهامات ناروا و عدم امکان دسترسی به وکیل انتخابی خود دست به اعتصاب غذای تر زده‌است.^[۴]او ازشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۷ اعتصاب غذای خشک خود را آغاز کرده‌است و آزادی بی‌قید و شرط رضا خندان و رفعِ احضار، بازجویی و بازپرسی از ژیلا مکوندی و داوود فرهادپور را به عنوان خواسته‌هایش اعلام کرده‌است.^[۶] وی به مقاومت بدون خشونت و نافرمانی مدنی باور دارد.^[۷]

فرهاد میثمی در تاریخ ۹ مرداد ۱۳۹۷ در منزل و کتابخانه خانگی خود توسط مأموران وزارت اطلاعات بازداشت شد.^[۱] ضیاء نبوی که در این روز برای دیدار با فرهاد میثمی در منزل او به سر می‌برد نیز به همراه او بازداشت شد ولی پس از یک روز آزاد گردید.^[۳][۲] مأموران در پی تفتیش منزل فرهاد میثمی چند پیکسل (بج سینه) در اعتراض به حجاب اجباری، چند جلد کتاب کنش‌های کوچک ایستادگی و کتاب حقوق بشر اثر جعفر پوینده را با خود ضبط می‌کنند. پس از بیست روز بی‌خبری از وضعیت فرهاد میثمی، او در روز ۲۸ مرداد در تماسی با مادرش خبر داد که از انفرادی به قرنطینهٔ زندان اوین منتقل شده‌است.^[۴] در همین تماس او اعلام می‌دارد که از روز ۱۰ مرداد دست به اعتصاب غذای تر زده و تنها آب و نمک مصرف می‌کند.^[۴] رضا خندان، فعال مدنی و همسر نسرین ستوده، در روز دوم شهریور در صفحه فیس‌بوک خود چکیده تماس‌های تلفنی خود با فرهاد میثمی در ارتباط با اعتصاب غذای او را چنین توصیف می‌کند:^[۸]

دلیل اعتصاب‌ام حفظ شأن و کرامت انسانی خودم و تمام کسانی است که بدون دلیل موجه بازداشت و با اتهامات ناروا، بدون دسترسی به وکلای منتخب مورد بازجویی قرار می‌گیرند و من حاضر نیستم تحت هر شرایطی خود را به راحتی در اختیار چنین سیر ناعادلانه‌ای قرار دهم.

اتهاماتی که در شعبه ۷ دادسرای اوین به او تفهیم شده‌اند عبارتند از تبانی و اجتماع به قصد برهم زدن امنیت کشور با تحریک زنان به حضور خیابانی به صورت «سر لخت»،^[۴] تبلیغ علیه نظام، و توهین به حجاب به عنوان یکی از مقدسات ضروری اسلام.^[۸] دلیل تمامی این اتهامات داشتن پیکسل‌هایی در خانه است که بر روی آن‌ها عبارات «من با حجاب اجباری موافق نیستم» یا «من به حجاب اجباری اعتراض دارم» نوشته شده‌اند.^{[۸][۴][۲][۹]}

مادر فرهاد میثمی در روز ۲۱ مرداد به همراه آرش کیخسروی، وکیل دادگستری، برای طی مراحل ثبت وکالت‌نامه به دادسرای اوین مراجعه می‌کنند، اما مسئولان شعبه با اشاره به تبصره ماده ۴۸ آیین دادرسی کیفری جدید از قبول وکالت سر بازمی‌زنند.^[۱۰] تبصره ماده ۴۸ آئین دادرسی کیفری جدید حق برخورداری آزادانه از وکیل را در مرحله تحقیقات مقدماتی از متهمانی که تحت اتهامات امنیتی و سیاسی هستند سلب کرده و تنها به ۲۰ وکیل حکومتی گزینش شده توسط رئیس قوه قضاییه امکان برعهده گرفتن وکالت چنین پرونده‌هایی را می‌دهد.^[۱۱][۱۰]

نسرین ستوده، فعال مدنی و وکیل مشهور ایرانی، که از ۲۳ خرداد ۱۳۹۷ در بازداشت به سر می‌برد در همراهی با فرهاد میثمی و در اعتراض به بازداشت و فشارهای قضایی متعدد بر خانواده، بستگان و دوستانش از تاریخ ۳ شهریور ۱۳۹۷ دست به اعتصاب غذا زده‌است.^[۱۲] نسرین ستوده در نامه‌ای از زندان می‌نویسد:^[۱۳]

متعاقب بازداشتم از دو ماه پیش، مأموران وزارت اطلاعات در اقدامی غیرقانونی نه تنها مبادرت به بازداشت شهروند فرهیخته، آقای دکتر فرهاد میثمی نمودند بلکه با تفتیش منزل اینجانب و بستگان و دوستان در صدد کشف نشان‌های سینهٔ اعتراض به حجاب اجباری برآمدند. [...] ز آنجا که تاکنون کلیه مکاتبات اینجانب با مسئولان بی‌نتیجه مانده‌است، ناگزیر در اعتراض به بازداشت و فشارهای قضایی متعدد بر خانواده، بستگان و دوستانم از تاریخ سوم شهریور ۹۷ دست به اعتصاب غذا می‌زنم.

نامهٔ سرگشاده‌ای در حمایت از خواسته‌های دکتر میثمی از طرف بیش از ۶۰۰ تن از استادان، دانشجویان، محققان، کارگران، مدیر بخش صنعت و خدمات، وکلا، فعالان سیاسی، روزنامه‌نگاران و پزشکان منتشر و امضا شد.^[۱۴] فرهاد میثمی در آستانه ۳۷امین روز بعد از اعتصاب غذای تر، با قطع آب، نمک و چای وارد اعتصاب غذای کامل شد. او در نامه‌اش از زندان می‌نویسد:

برای مرحله دوم (اعتصاب غذای کامل) خواستهٔ مشخص آزادی بی‌قید و شرط رضا خندان عزیز و رفعِ احضار، بازجویی و بازپرسی از خواهر گرامی‌شان و نیز خانم ژیلا مکوندی و آقای داوود فرهادپور را در میان گذارده‌ام. این خواستهٔ مشخص هم در واقع طرح همان مطالب کلی پیشین است در قالب نزدیک‌ترین و آخرین مصادیقی که با آن مواجه شده‌ام. در عین حال با کمال احترام از آن تلاش‌گران و فعالان خیرخواه مدنی، سیاسی و حقوقی گران‌قدر تقاضا دارم تمرکز را از مسئلهٔ خردتر شکسته شدن اعتصاب غذای یک فرد، به مسئلهٔ کلان درخواست رویهٔ قضایی عادلانه منتقل کنند، با تأکید بر «دفاع معنادار» شامل حذف لیست بیست نفرهٔ وکلای حکومتی، امکان انتخاب وکیل مستقل در تمام مراحل دادرسی، فرصت کافی برای قرائت پرونده و تنظیم دفاع مستدل و با امکان قضاوت افکار عمومی دربارهٔ آن از طریق علنی بودن دادگاه با امکان حضور رسانه‌های مستقل. امکان تغییر جز با عزم راسخ همگی ما و پایداری جمعی مدنی در طرح پیگیرانه، مسالمت‌جویانه و البته گاه هزینه‌بردار مطالبات به‌حقمان فراهم نخواهد شد.^[۱۵]

نافرمانی مدنی در زندان اوین

محمد حبیبی و فرهاد میثمی از ١٧ مهر ماه ١٣٩٨ در اعتراض به نقض آشکار حقوق زندانیان سیاسی، از جمله کاهش ملاقات‌های حضوری تمامی زندانیان سیاسی و حذف روز اختصاصی ملاقات مادران زندانی با کودکانشان گرفته تا ممنوعیت غیرقانونی دریافت کتاب و نشریات مجاز، و محدودیت تماس تلفنی و غیره، که این موج جدید فشار و زیر پا گذاشتن آشکار حقوق زندانیان را سیاست جدید تصمیم گیران بالادستی می‌دانند و به عنوان شهروندانی برخوردار از حقوق انسانی و قانونی، در نامه ای به قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها صراحتاً اعلام کردند که:

با توجه به نقض صریح مفاد عدیده از آئین‌نامه‌ی اجرایی سازمان زندان‌ها و سایر قوانین جاری کشور در زمینه‌ی حقوق زندانیان و عدم پاسخگویی رئیس زندان به درخواست‌های مکرر زندانیان برای گفتگو در این باره، از این پس خود را ملزم به رعایت قوانین دلبخواهانه‌ی زندان‌های شما نمی‌دانیم.

از این لحظه، تا زمانی که به رعایت حقوق انسانی و قانونی زندانیان متعهد نشوید از رعایت آنچه قواعد زندان‌های خود می‌دانید سرباز می‌زنیم و آن را به رعایت حقوق حداقلی‌مان توسط شما موکول می‌کنیم.

دیگر در صف آمارگیری‌های صبح و شب شما نمی‌نشینیم و همزمان با کتابی در دست، گوشه‌ای بیرون از صف‌ها نشسته و به مطالعه می‌پردازیم. همچنین در مراسم صبحگاه اجباری شما شرکت نمی‌کنیم. نیک می‌دانیم تحمل ایستادگی مدنی آن هم در زندان برایتان بسیار سخت‌تر از آن است که به سادگی از کنار آن بگذرید و بعید نمی‌دانیم آرام در کناری نشستن و کتاب خواندن ما را شورش نام نهید. قضاوت وجدان عمومی جامعه در برابر چنین اتهاماتی از پیش مشخص است.

ما آماده آن هستیم که هرگونه برخورد و مجازات واکنشی شما را با صبوری تحمل کنیم: از محرومیت ملاقات یا انتقال به بندها و زندان‌های دیگر گرفته تا ایزوله کردن ما در آن مکان زیر قرنطینه و یا حتی محبوس کردنمان در انفرادی، تبعید، یا صدور احکام جدید و افزودن بر طول سال‌های زندانمان. با علم به همه‌ی اینها، پای در این راه می‌گذاریم؛ و مگر نه این است که ما را به هر بند یا زندان دیگری هم تبعید کنید نهایتاً آن زندان شما هم قواعد و قوانینی دارد که ما همچنان از رعایت‌شان سرباز خواهیم زد؟ این یعنی دیگر نمی‌توانید ما را در یک زندان عمومی نگاه دارید مگر با بازگشت از این رویه‌ی ناصواب و تعهدتان به رعایت حقوق حداقلی زندانیان.

از آنجایی که ما “بی قدرتان” قطره‌هایی از دریای همان ملتی هستیم که از دیرزمانی پیش از جنبش مشروطه تجربه انباشته‌ی تلاش مدنی و ایستادگی مدنی خشونت پرهیز در برابر نقض حقوق مردمان دارد از آن خزانه ارزشمند، این را برگرفته‌ایم که چگونه باید استوار بر سر پیمان ایستاد؛ پس در برابر تمام آنچه که می‌دانیم بر ما روا خواهید داشت، تا انتهای راه چیزی جز این از ما نخواهید شنید که: به خودسری پایان دهید و به رعایت حقوق انسان‌ها و به رعایت قانون گردن نهید. والسلام

امضا کنندگان اولیه محمد حبیبی – فرهاد میثمی

اسامی زندانیان سیاسی بند ۴ اوین که از این اقدام اعتراضی حمایت کردند:

1 – حسین سرلک 2 - امیرحسین محمدی فرد 3 – مرتضی نظری سدهی 4 - علی اصغر حسنی راد 5 - رضا آقایی 6 - محسن امین پور 7 - حامد آئینه وند 8 - حامد غلامی 9 - مهدی استرضایی 10 - میلاد رزمی 11 - وحید قدیرزاده 12 - مهدی مسکین نواز 13 - طاهر حاجی قربانی 14 - برزان محمدی 15 - پیمان جمشیدی ها

در روز دوم امیر امیرقلی به نافرمانی مدنی محمد حبیبی و فرهاد میثمی ملحق شد.

در یازدهمین روز نافرمانی (٢٧ مهر) دو تن از زندانیان سیاسی بند چهار اوین، به نام‌های برزان محمدی و مهدی مسکین نواز، نیز به این حرکت اعتراضی پیوستند.

در پي اين اعتراض محمد حبیبی و فرهادميثمي از تاریخ ٢٩ مهر ماه ممنوع الملاقات شدند. سپس فرهاد ميثمي به زندان گوهردشت تبعيد شد و محمد حبیبی معلم و فعال صنفی معلمان، در ۵ بهمن ٩٨ با دستور دادستانی از زندان اوین به زندان تهران بزرگ (فشافویه) منتقل شد.

اندیشه‌سازان

فرهاد میثمی مدیر مسئول مؤسسه فرهنگی انتشاراتی اندیشه سازان در دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد شمسی بود.^[۱۶] این مؤسسه کتاب‌های شعر و رمان هم منتشر می‌کرد اما به‌ویژه به‌خاطر انتشار کتاب‌های کنکوری شهرت بسیاری پیدا کرد.^[۱۷]

واکنش‌ها

سازمان عفو بین‌الملل ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸ نسبت به وضعیت این زندانی ابراز نگرانی کرد و خواستار آزادی بدون قید و شرط فرهاد میثمی شد. این ارگان خاطر نشان کرد که میثمی بر خلاف میل خود در بهداری زندان اوین در تهران نگهداری می‌شود و برای پایان دادن به اعتصاب غذا تحت فشار قرار دارد.^[۱۸][۱۹]

در ۵ دسامبر ۲۰۱۸ چهار استاد دانشگاه‌های آمریکا (فرانسیس فوکویاما، لَری دایموند، مایکل مک‌فاول و عباس میلانی) در مقاله‌ای در روزنامه واشینگتن‌پست، خواستار آن شدند که «شهروندان نگران، فعالان و سازمان‌های حقوق بشر و دولت‌های دموکرات جهان» از رهبران ایران بخواهند که «میثمی بلافاصله آزاد شود و تحت مراقبت‌های پزشکی مستقل قرار گیرد».^[۲۰]

منابع